فهرست مطالب
چاپ کتاب مراحل مختلفی دارد که اگر با آن‌ها آشنا نباشید ممکن است طی کردن این مراحل برایتان سخت و طاقت‌فرسا شود. پس اگر قصد چاپ کتابی را که نوشتید و یا ترجمه کردید را دارید، با ما در این مطلب همراه باشید تا به صورت قدم به قدم با مراحل چاپ کتاب و مراحل نشر و اخذ شابک کتاب آشنا شوید.
مراحل چاپ کتاب به صورت قدم به قدم
چاپ کتاب ۴ مرحله اصلی دارد که شامل موارد زیر است:
۱. آماده‌سازی اولیه کتاب
پس از این که مراحل نگارش کتاب به پایان رسید باید مراحل چاپ کتاب را طی کنید. در اولین مرحله باید کتاب را بازخوانی کنید تا از نبود خطا یا اشتباه مطمئن شوید. با این که احتمالا مراحل ویرایش کتاب را طی کرده‌اید اما برای اطمینان خاطر باید یک بار دیگر کتاب را بخوانید و یا از فرد دیگری بخواهید که کتابتان را بخواند. اگر فایل کتاب شما به صورت تایپی و در ورد است، می‌توانید از نرم‌افزارهای مربوط به ویرایش متن استفاده کنید.
مهم‌ترین نکاتی که باید در این مرحله از مراحل چاپ کتاب به آن‌ها توجه کنید در زیر آورده‌ایم:
- مطمئن شوید که کتابتان از نظر املایی، ادبی، فنی و… ویرایش شده باشد
- از صفحه‌بندی و صفحه آرایی کتاب اطمینان حاصل کنید.
- عکس‌های که لازم است را در کتاب قرار دهید.
- نمودارها و جدول‌های که لازم است را با نرم‌افزار مربوط به آن به کتاب اضافه کنید.
۲. قرارداد با ناشر
پس از آماده‌سازی اولیه کتابتان برای ارسال به ناشر آماده است. در این مرحله از مراحل چاپ کتاب باید به دنبال نشر و ناشر مناسب بگردید تا کتابتان را چاپ کنند.
نحوه قرارداد با ناشر به ۳ شکل امکان‌پذیر است:
- هزینه‌های چاپ کاملا برعهده ناشر باشد و در واقع ناشر روی کتاب سرمایه‌گذاری کند.
- تمام هزینه‌های چاپ کتاب بر عهده نویسنده باشد و تنها از لوگوی ناشر استفاده شود.
- بخشی از هزینه‌های چاپ برعهده ناشر و بخشی بر عهده نویسنده باشد.
اگر می‌خواهید یک ناشر خوب بر روی کتابتان سرمایه‌گذاری کند و هزینه‌های آن را متقبل شود، باید بتوانید کتابتان را خوب پرزنت کنید و ناشر را تحت تاثیر قرار دهید. برای این کار ابتدا یک چهارم از متن کتابتان را برای چندین ناشر بفرستید؛ به همراه آن باید پاسخ سوالات زیر را در قالب یک پروپوزال به ناشر ارائه کنید:
- مزایای کتاب شما نسبت به سایر کتاب‌های مشابه آن چیست؟
- علت نوشتن و یا ترجمه کردن این کتاب چیست؟
- برای چه مخاطبی این کتاب را نوشتید؟
- چه انتظاری از واکنش مخاطب پس از انتشار کتاب دارید؟
در نهایت اگر برای کتابتان نتوانستید ناشر و سرمایه‌گذار پیدا کنید، باید تمام هزینه‌های چاپ آن را خودتان برعهده بگیرید. پس از انتخاب ناشر و بستن قرارداد با او، باید فایل نهایی کتابتان را برای انتشارات بفرستید.
۳. دریافت مجوزهای چاپ
در این مرحله از مراحل چاپ کتاب وارد فاز دریافت مجوزها می‌شود. برای چاپ کتاب حتما باید ۴ مجوز شابک، فیپا، مجوز چاپ و مجوز پخش را دریافت کنید. این مجوزها را یا باید خودتان دریافت کنید یا این کار را به طور کامل برعهده انتشارات قرار دهید که قطعا این کار برای شما هزینه خواهد داشت.
در صورتی که می‌خواهید کارهای مربوط به مجوزها را انتشارات مورد نظر انجام دهد، باید در این مورد هم با آن‌ها قرادادی شفاف ببندید. اما اگر می‌خواهید خودتان پیگیر کارهای اداری دریافت مجوز شوید، در ادامه مراحل چاپ کتاب با ما همراه باشید.
مجوز اول: دریافت شابک
شابک یک استاندارد بین‌المللی برای کتاب‌هایی که به فروش می‌روند است که به ISBN نیز شناخته می‌شود. در واقع شابک یک عدد است که حداقل ۱۱ و حداکثر ۱۳ رقم دارد و با استفاده از یک فرمول ریاضی خاص ساخته می‌شود. این عدد نشان‌دهنده محل نشر، نوبت چاپ و ناشر کتاب است.
برای دریافت شابک باید ابتدا به خانه کتاب مراجعه کنید و فرم مربوط به دریافت شابک را پرکنید. در صورتی که شخصا پیگیر کارهای اداری دریافت شابک باشید، حدودا ۱ روز کاری زمان می‌برد تا شابک برای کتاب شما صادر گردد.
مجوز دوم: دریافت فیپا
فیپا در واقع در همان اطلاعاتی است که در پشت صفحه اول کتاب یا همان صفحه عنوان، چاپ می‌شود. این کلمه مخفف «فهرست‌نویسی پیش از انتشار» است.
برای دریافت فیپا باید به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مراجعه کنید و یک نسخه پرینت‌شده از کتاب صفحه‌آرایی‌شده به همراه یک سی‌دی از فایل کتاب را به بخش فیپا ارائه کنید. علاوه بر آن باید یک فرم برای درخواست فیپا تکمیل کرده و آن را هم به این بخش بدهید. پس از مدت ۵ تا ۱۰ روز برای کتاب شما فیپا صادر می‌شود. البته لازم به ذکر است که اگر درخواست‌ها زیاد باشند این زمان ممکن است تا ۲۰ روز هم طول بکشد.
پس از این که برای کتابتان فیپا صادر شد شما باید آن را برای درج در شناسنامه کتاب استفاده کنید که معمولا انتشارات خودش این کار را می‌کند.
مجوز سوم: دریافت مجوز چاپ کتاب
پس از مرحله دریافت فیپا نوبت به دریافت مجوز چاپ کتاب می‌رسد. پیش از دریافت این مجوز، نویسنده فرصت دارد که یک بار دیگر کتاب را بررسی کند و آن را از جنبه‌های مختلف ویرایش کند. همچنین یک نسخه‌خوان هم کتاب را می‌خواند تا غلط‌های املایی، جاافتادگی و هرگونه اشکال دیگری را که در مرحله تایپ پیش آمده اند را تصحیح کند.
نسخه‌خوانی و ویرایش در این مرحله به این علت است که پس از ارسال کتاب برای دریافت مجوز چاپ، دیگر امکان ویرایش آن وجود نخواهد داشت.
پس از انجام ویرایش‌های نهایی و نسخه خوانی، باید کتاب را برای دریافت مجوز چاپ به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه کنید. برای این کار باید سه نسخه فیزیکی از کتاب، یک سی‌دی حاوی فایل کتاب، شابک، فیپا و طرح رنگی جلد کتاب را به وزارت فرهنگ و ارشاد تحویل دهید. در صورتی که در شهرستان زندگی می‌کنید باید این مدارک را به اداره فرهنگ و ارشاد استان خود تحویل دهید.
در این سازمان کتاب شما با شناسنامه‌اس مطابقت داده می‌شود و محتوای کتاب از جنبه‌های مختلف بررسی می‌گردد. پس از بررسی‌های لازم، در صورتی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تایید کند به ناشر مجوز چاپ کتاب شما داده می‌شود. بر اساس این مجوز ناشر می‌تواند کتاب شما را در شمارگان بالا چاپ کند. اگر هم کتاب شما دارای موارد ممیزی باشد کتاب در اختیار شما قرار می‌گیرد تا اصلاح شود. مدت زمانی که طول می‌کشد تا مجوز چاپ صادر شود بستگی به نوع کتاب و موضوع آن دارد.
مجوز چهارم: دریافت مجوز اعلام وصول
این مرحله از مراحل چاپ کتاب در واقع آخرین مرحله‌ی اداری محسوب می‌شود. مجوز پخش و نشر یا همان مجوز اعلام وصول بسیار مجوز مهمی است و در صورتی که این مجوز را نداشته باشید، کتایتاد در کتابخانه ملی و وزارت ارشاد ثبت نمی‌شود. همچنین کتابی که بدون این مجوز فروخته شود، غیرقانونی است و در صورتی که فروش این کتاب دیده شود، تمام نسخه‌ها از کتابفروشی‌ها جمع می‌گردد.
برای دریافت این مجوز باید به ازای هر ۱۰۰۰ نسخه که از کتاب چاپ می‌شود، دو نسخه به وزارت فرهنگ و ارشاد تحویل داده شود. به مدت ۲ روز پس از تحویل، مجوز برای کتابتان صادر می‌گردد.
مدت‌زمان صدور مجوز پخش به موضوع کتاب وابسته نیست و برای تمام کتاب‌ها ظرف مدت ۲ روز انجام می‌شود.
از آنجایی‌که این مجوز برای برخی ناشران اهمیت چندانی ندارد، گاهی برای دریافت این مجوز اقدام نمی‌کنند یا با تأخیر چندماهه اقدام به دریافت این مجوز می‌کنند.
۴. چاپ و صحافی کتاب
مرحله چاپ و صحافی کتاب پیش از دریافت مجوز پخش و نشر انجام می‌شود. در این مرحله از مراحل چاپ کتاب شما می‌توانید تعیین کنید که کتابتان چاپ دیجیتال شود و یا چاپ افست. همچنین می‌توانید تعیین کنید که جلد کتاب گالینگور باشد یا شومیزی. پس از تعیین نوع چاپ و نوع جلد، کتاب شما چاپ می‌شود. چاپ و صحافی کتاب در شمارگان پایین حدودا یک هفته زمان می‌برد و چاپ و صحافی کتاب در شمارگان بالا بین یک هفته تا ۱۰ روز زمان می‌برد.
در زیر در مورد هر یک از این گزینه‌ها توضیح خواهیم داد.
چاپ دیجیتال
اگر می‌خواهید کتابتان را در شمارگان کمتر از ۲۰۰ جلد چاپ کنید، چاپ دیجیتال مناسبتان است.
چاپ افست
اگر می‌خواهید کتابتان را در شمارگان بالاتر از ۱۰۰۰ جلد چاپ کنید، چاپ افست مناسبتان است.
۵. تجدید چاپ
برای این که کتاب را مجددا چاپ کنید تنها به مجوز چاپ از اداره فرهنگ و ارشاد نیاز دارید. البته این در صورتی است که محتوای کتاب تغییر نکند. دریافت این مجوز هزینه کم‌تری می‌برد و سریع‌تر هم انجام می‌شود.
اگر محتوای کتاب را تغییر دهید باید تمام مراحل دریافت مجوز را دوباره طی کنید و همه هزینه‌ها نیز دوباره باید پرداخت شود.
جمع‌بندی
در این مطلب سعی کردیم با جزئیات مراحل چاپ کتاب را برای شما توضیح دهیم. در صورتی که قصد دارید کتابی به اسم خودتان چاپ کنید و یا در رزومه خود یک کتاب ترجمه‌شده به اسم خود داشته باشید می‌توانید روی ما حساب کنید. تیم علم پژوه متشکل از متخصصینی حرفه‌ای است که می‌توانند در زمینه انجام مقاله، پایان نامه و کتاب به شما کمک کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه مشاوره و یا صفحه ثبت سفارش مراجعه کنید.